Alergia na leki. Jak się ją diagnozuje i leczy?

W jaki sposób bada się ewentualną alergię na leki?

Uzyskanie szczegółowego wywiadu lekarskiego jest pierwszym krokiem w diagnostyce niepożądanej reakcji na lek; testy skórne, badania krwi i testy kontrolowanej ekspozycji to inne techniki powszechnie stosowane w alergologii w celu rozpoznania alergii na lek. Jednak w przypadku większości leków istnieją poważne ograniczenia w wykonywaniu badań krwi i testów skórnych (przezskórnych, śródskórnych, naskórnych), dlatego często konieczne jest bezpośrednie przejście do badania kontrolowanego narażenia, o ile jest ono wskazane. Czynności te powinny być wykonywane przez doświadczony personel.

Co wykazują testy skórne i badania krwi?

Testy skórne (przezskórne) i badania krwi mają na celu identyfikację przeciwciał, które powodują natychmiastową reakcję na lek. Śródskórne testy skórne i testy płatkowe są wykorzystywane do badania późniejszych reakcji (24-48 godzin), w których zazwyczaj pośredniczą limfocyty. Dostępne są również inne, rzadziej stosowane testy laboratoryjne (test degranulacji bazofilów, test transformacji limfoblastycznej), które pozwalają na poszukiwanie przyczyny reakcji. Jeśli wyniki testów są jednoznacznie pozytywne, pacjent jest uznawany za alergika. Zarówno badania, jak i analizy mogą z czasem dawać wyniki ujemne, co wymaga przeprowadzenia nowego badania, w tym badania kontrolowanego narażenia, gdy jest to wskazane.

Czy testy ekspozycyjne są ryzykowne?

Badanie kontrolowanej ekspozycji może prowadzić do nawrotu objawów reakcji. Jeśli objawy te były ciężkie lub w przypadkach, w których uważa się, że ryzyko związane z badaniem narażenia może przewyższać korzyści wynikające z informacji uzyskanych dzięki testowi, należy bezpośrednio przeprowadzić badanie z zastosowaniem medycyny alternatywnej. Przed kontrolowaną ekspozycją alergolog oceni ryzyko i korzyści, a pacjent lub jego opiekun musi podpisać formularz zgody. Testy te powinny być przeprowadzane w placówkach dysponujących doświadczonym personelem i sprzętem, w środowisku odpowiednim do postępowania w przypadku ewentualnej ciężkiej reakcji.

Jeśli wynik testu na ekspozycję jest negatywny, czy nie pacjent ma alergię?

W zasadzie nie ma alergii, jeśli wynik testu jest negatywny. Jednak u niektórych pacjentów, u których alergia może występować od wielu lat, pojedynczy negatywny wynik testu kontrolowanego narażenia może być niewystarczający i często konieczne jest powtórzenie całego badania przed stwierdzeniem, że alergia nie występuje. Konsultacje ze specjalistą należy przeprowadzać indywidualnie dla każdego przypadku.

Jak wygląda leczenie alergii na leki?

Należy rozróżnić dwie fazy leczenia. Pierwsza faza polega na leczeniu w momencie wystąpienia reakcji, a druga na zapobieganiu nawrotom objawów. Pierwsza faza obejmuje dwie części: leczenie ostrych objawów spowodowanych reakcją oraz leczenie wcześniejszej choroby, która spowodowała konieczność zażycia leku będącego sprawcą choroby. Druga faza obejmuje unikanie stosowania leku będącego sprawcą choroby, stosowanie leku alternatywnego, jeśli jest dostępny, a jeśli nie jest dostępny, rozważane są inne opcje: leczenie wstępne lub odczulanie

Jak należy postępować w przypadku ostrych objawów?

Różnią się one w zależności od objawów: leki rozszerzające oskrzela są stosowane w przypadku astmy, leki przeciwhistaminowe – w przypadku nieżytu nosa i zapalenia spojówek, a leki przeciwhistaminowe – w przypadku objawów skórnych. W przypadku wszystkich tych objawów konieczne może być zastosowanie kortykosteroidów. W ciężkich reakcjach anafilaksji lekiem pierwszego rzutu jest adrenalina. W przypadku ciężkich reakcji wymagających przyjęcia do szpitala stosuje się również inne leki, zwykle dożylnie.

Jak leczy się chorobę poprzedzającą?

W tym celu stosuje się lek alternatywny, z innej rodziny niż lek powodujący alergię. W przypadku najczęstszych infekcji istnieją badania i zalecenia dotyczące stosowania alternatywnych antybiotyków u pacjentów z alergią. W przypadku innych, mniej powszechnych chorób znalezienie medycyny alternatywnej może być trudniejsze.

Czy zawsze rozwiązaniem jest alternatywny lek?

Jeśli nie ma na to czasu, bo poprzednia choroba musi być leczona natychmiast, dobiera się preparat zgodnie z obowiązującymi zaleceniami i podaje się go ostrożnie, obserwując reakcje organizmu. Jeśli jest na to czas, ponieważ poprzednia choroba już ustąpiła, poszukuje się alternatywnego leku na ewentualną przyszłą chorobę, wybranego zgodnie z istniejącymi zaleceniami, w niektórych przypadkach wymagającego badania, które może obejmować test kontrolowanego narażenia, przeprowadzany w czasie, gdy pacjent nie wykazuje żadnej choroby.

Na czym polega odczulanie na alergię lekową?

Jest to proces, który ma podobne uzasadnienie jak indukcja tolerancji u pacjentów z alergią pokarmową. Polega ona na podawaniu leku sprawczego, zaczynając od małych dawek i powoli zwiększając dawkę, aż do osiągnięcia dawki normalnej, którą następnie stosuje się przez niezbędny czas leczenia. Nie gwarantuje to uniknięcia reakcji, dlatego należy je przeprowadzać w ośrodkach i jednostkach przygotowanych do radzenia sobie z nimi. Odczulanie nie jest możliwe w przypadku wszystkich leków i wszystkich reakcji. Jest on przeznaczony głównie do reakcji immunologicznych.

Jak długo utrzymują się efekty odczulania?

Trwają one tak długo, jak długo lek sprawczy jest przyjmowany w sposób ciągły, bez przerw. Po zaprzestaniu przyjmowania leku jego działanie zanika, a pacjent powraca do poprzedniej sytuacji alergicznej. Jeśli alergia nie ustępuje samoistnie i konieczne jest ponowne zastosowanie szkodliwego leku, należy rozpocząć odczulanie od początku.

Czy alergie na leki znikają?

Niektóre trwają przez całe życie, inne znikają. Należy poczekać, aby zobaczyć, czy alergia ustąpi samoistnie, ale przed ponownym podaniem leku odpowiedzialnego za reakcję należy sprawdzić jego tolerancję.

Czy alergia na lek, która już ustąpiła, może pojawić się ponownie?

Zwykle nie dochodzi do nawrotu choroby. Osoba, która miała alergię na leki i przezwyciężyła ją, jest w takim samym stanie i ma takie samo prawdopodobieństwo jej ponownego wystąpienia, jak osoba, która nigdy nie miała alergii na leki.