Alergie pokarmowe są powszechne u dzieci. Zasadnicze znaczenie ma prawidłowa diagnoza i przestrzeganie zaleceń dietetycznych.
Co to jest alergia pokarmowa?
Alergia pokarmowa to szkodliwa reakcja wywołana przez pokarm, która występuje, ponieważ układ odpornościowy pacjentów z alergią nadmiernie reaguje na pokarm, który zazwyczaj jest dobrze tolerowany przez innych.
Jakie pokarmy najczęściej wywołują alergię?
Alergia pokarmowa występuje częściej u dzieci niż u dorosłych. U małych dzieci początek objawów zwykle zbiega się w czasie z pierwszym spożyciem pokarmu. Mleko krowie i jajka to najczęstsze pokarmy powodujące alergie u dzieci. Alergia na mleko krowie ujawnia się w pierwszym roku życia. Alergia na jajka, ryby i rośliny strączkowe rozpoczyna się zwykle między pierwszym a drugim rokiem życia, a nieco później pojawia się alergia na owoce i inne pokarmy, takie jak orzechy i skorupiaki. Dzieci mogą być uczulone na jeden lub kilka pokarmów z każdej rodziny (nasiona roślin strączkowych, ryby, orzechy, owoce itp.). Przed ukończeniem 5 roku życia większość pacjentów uczulonych na mleko lub jaja jest w stanie spontanicznie tolerować ten pokarm, jednak po tym wieku tolerancja występuje rzadko. Alergia na ryby, rośliny strączkowe i orzechy ma tendencję do dłuższego utrzymywania się.
Jak powstają reakcje alergiczne na żywność?
Reakcje te mogą być wywołane przez spożycie pokarmu, dotknięcie go lub nawet powąchanie i występują niemal natychmiast po kontakcie z nim. Mogą one przybierać postać od łagodnej do bardzo ciężkiej i potencjalnie zagrażającej życiu. U pacjentów wysoko uczulonych reakcja alergiczna może zostać wywołana przez zjedzenie niewielkiej ilości pokarmu, a nawet przez kontakt pośredni (np. pocałunek osoby, która zjadła dany pokarm, może wywołać pokrzywkę w miejscu kontaktu).
Jakie są objawy?
Najczęstsze objawy alergii występują na skórze: ostra, miejscowa lub ogólna pokrzywka (pokrzywka lub bąble), swędzenie skóry, zaczerwienienie i swędzenie dłoni i stóp, obrzęk uszu, powiek lub innych części ciała (obrzęk naczynioruchowy). Często występuje również swędzenie jamy ustnej i gardła, z bąblami wokół ust i obrzękiem warg. Często występują również objawy trawienne, takie jak bóle brzucha, nudności, wymioty lub biegunka. Objawy ze strony układu oddechowego, takie jak ostry nieżyt nosa (swędzenie nosa, kichanie, smarkanie i niedrożność nosa) z zapaleniem spojówek (swędzenie oczu, łzawienie) lub bez niego, często poprzedzają poważniejsze objawy ze strony układu oddechowego. Trudności w oddychaniu z uczuciem zamkniętego gardła, ze zmianami głosu (chrypka), kaszlem, świszczącym oddechem i zmęczeniem są poważne i wymagają natychmiastowego leczenia. Najcięższa postać reakcji alergicznej, obejmująca kilka narządów (anafilaksja), nie jest rzadkością w alergii pokarmowej i może zagrażać życiu. Objawy, takie jak omdlenie, bladość, niebieskawe usta lub skóra, wyczerpanie, obrzęk języka lub poważne zaburzenia oddychania, wymagają natychmiastowego podania adrenaliny. Najczęstszymi produktami spożywczymi wywołującymi takie reakcje u dzieci są mleko, jaja i orzechy.
Co należy zrobić, jeśli podejrzewa się alergię pokarmową u dziecka?
Pierwszym i najważniejszym krokiem jest wykluczenie danego pokarmu z diety. Czasami wiadomo, kto jest przyczyną alergii, ale czasami nie jest to takie łatwe do ustalenia. W razie wątpliwości należy zawsze unikać podejrzanej żywności.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
W przypadku podejrzenia reakcji alergicznej na pokarm zawsze należy skonsultować się z pediatrą, który oceni, czy konieczne jest skierowanie dziecka do specjalisty w celu wykonania badań alergologicznych.
Jak się diagnozuje alergię?
Po określeniu objawów alergii i ich związku z pokarmem należy zbadać, czy organizm wytworzył przeciwciało (immunoglobulinę E) przeciwko danemu pokarmowi, wykonując testy skórne i/lub testy z krwi. W wątpliwych przypadkach pokarm powinien być podawany w szpitalu, w stopniowo zwiększanych ilościach, w celu potwierdzenia lub wykluczenia alergii na podejrzany pokarm. Alergia na niektóre pokarmy u dzieci ma tendencję do ustępowania po pewnym czasie nieprzyjmowania danego pokarmu, dlatego badania alergologiczne należy przeprowadzać okresowo, aby sprawdzić, czy dziecko już go toleruje.
Jak się leczy alergię pokarmową?
Podstawowym sposobem leczenia jest całkowite usunięcie z diety nietolerowanego pokarmu, jego pochodnych, białek oraz produktów, które mogą zawierać ich niewielkie ilości (np. ciastka u dzieci uczulonych na mleko i/lub jaja). W przypadku dzieci uczulonych na mleko krowie należy również odstawić mleko i jego pochodne pochodzące od innych ssaków (kóz, owiec itp.), a w przypadku dzieci uczulonych na jaja kurze należy również odstawić jaja pochodzące od innych ptaków (przepiórek, kaczek itp.). Jeśli chodzi o inne pokarmy, większość dzieci toleruje jeden lub dwa pokarmy z tej samej rodziny, co pokarm, który wywołał reakcję alergiczną (np. osoby uczulone na ryby zwykle tolerują tuńczyka z puszki i tuńczyka cesarskiego, a osoby uczulone na rośliny strączkowe – fasolę białą i zieloną), dzięki czemu można utrzymać zrównoważoną dietę. Tolerancja jakiegokolwiek pokarmu z tej samej rodziny powinna być zawsze potwierdzona przez alergologa. Jednak u dzieci z alergią na wiele pokarmów różnego pochodzenia konieczne jest przeprowadzenie badań żywieniowych i kontynuacja leczenia. Chociaż naturalną ewolucją alergii na mleko lub jaja jest ich spontaniczna tolerancja po zastosowaniu diety eliminacyjnej, u niektórych dzieci nie udaje się tego osiągnąć. W ostatnich latach wprowadzono w tych przypadkach aktywne leczenie alergii pokarmowej poprzez doustną immunoterapię lub odczulanie, które omówiono w innym rozdziale tej strony. Leczeniem z wyboru w przypadku ciężkich reakcji alergicznych z zajęciem układu oddechowego lub sercowo-naczyniowego jest podanie adrenaliny w zastrzykach, która może uratować życie. Pacjenci, u których istnieje ryzyko wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej, powinni być wyposażeni w fabrycznie napełnione urządzenia do podawania adrenaliny. Członkowie rodziny, opiekunowie, starsze dzieci i młodzież powinni zostać przeszkoleni w zakresie ich stosowania.
Jak można zapobiegać alergii pokarmowej?
Alergii pokarmowej u dziecka nie można uniknąć ani jej zapobiec. Po postawieniu diagnozy najważniejszą rzeczą jest zapobieganie reakcjom alergicznym. Istotne jest, aby rodzice, członkowie rodziny, opiekunowie, nauczyciele i szkolone dziecko lub nastolatek z alergią pokarmową otrzymali proste, ale dokładne informacje na piśmie:
- ścisła eliminacja z diety odpowiedzialnego pokarmu, możliwych ukrytych źródeł i innych pokarmów z tej samej rodziny;
- rozpoznawanie reakcji alergicznych na pokarmy i ich nasilenie;
- postępowanie i działania w razie przypadkowego połknięcia produktu zawierającego alergen.
Najnowsze komentarze